เนื้อหาสาระหน่วยที่4
เรื่อง การสมดุล
การสมดุลของวัตถุตามกฎข้อที่ 1
1. สมดุลสถิต เกิดขึ้นในขณะที่วัตถุหยุดนิ่ง หรือเรียกว่า สมดุลต่อการเลื่อนต่ำแหนง
แบ่งออกเป็น 3 อย่าง
1.1 สมดุลของวัตถุที่วางอยู่บนระนาบ
1.2 สมดุลของวัตถุที่อยู่บนพื้นเอียง
1.3 สมดุลของวัตถุที่แขวนอยู่
2. สมดุลจลน์ เกิดขึ้นขณะที่ด้วยความเร็วคงที่ โดยวัตถุจะเคลื่อนที่ไปเรื่อยๆโดยไม่หยุด3. สมดุลต่อการหมุน แรงไปกระทำต่อวัตถุ แล้วแนวแรงไม่ผ่านจุดศูนย์กลางของวัตถุจะทำให้วัตถุเกิดการหมุนขึ้น แบ่งออกเป็น 2 ลักษณะ
3.1 วัตถุไม่หมุน
3.2 วัตถุหมุนด้วยอัตราเร็วคงที่
สมดุลต่อการเคลื่อนที่
นิวตันได้อธิบายเกี่ยวกับผลรวมของแรงที่กระทำต่อวัตถุตามกฎข้อที่ 1 ไว้ว่า
วัตถุจะรักษาสภาวะเดิมอยู่เสมอ ถ้าไม่มีแรงมากระทำหรือมีแรงมากระทำแล้วผลรวมของแรงมีค่าเป็นศูนย์
= 0
การหาค่าผลรวมของแรงแบ่งออกเป็น 3 ลักษณะ
1. ผลรวมของแรงใน 1 มิติ
เป็นผลรวมของแรงที่เกิดจากแรงที่อยู่ในแนวเส้นตรงเดียวกันหรือขนานกัน
F1 = F2
F1 + F2 = F3
2T1 = T2
2. ผลรวมของแรงใน 2 มิติ
2.1 ใช้สูตรการบวกเวกเตอร์
F1 =
2.2 ใช้ทฤษฏีของลามี หรือกฏของsin
2.3 ใช้วิธีการแยกเวกเตอร์ไปในแนวแกน x และ y
3. ผลรวมของแรงใน 3 มิติ
การหาค่าผลรวมของแรงจะต้องใช้วิธีการแยกแรงแตละแรงไปในแนวแกน x,y,z จากนั้นหา
ค่าผลรวมของแรงในแต่ละแกน
ทอร์ก (Torque) หรือโมเมนต์ (Moment)
ทอร์กหรือโมเมนต์ หมายถึง ผลคูณระหว่างแรงกับระยะห่างจากจุดหมุนไปตั้งฉากกับแนวแรง
จุดหมุน
R
F sin R
Fsin F
จุดหมุน R
F = F R cos
F Rcos
F
จุดหมุน R = F R sin
F Rcos
F
R
= ( F sin R cos ) + ( Fcos R sin )
จุดหมุน
F Rcos
ชนิดของทอร์กหรือโมเมนต์
ในการหมุนแบ่งออกเป็น 2 ลักษณะ คือ การหมุนตามเข็มนาฬิกา และหมุนทวนเข็มนาฬิกา
Moment ของแรงคู่ควบ (Couple)
แรงคู่ควบ (Couple) หมายถึง แรง 2 แรงที่มากระทำต่อวัตถุอันเดียวกันมีขนาดเท่ากัน ทิศทางตรงกันข้าม แนวแรงทั้ง 2 ขนานกัน
= F L
ผลรวมของโมเมนต์
โมเมนต์ของแรงลัพธ์ใดๆ มีค่าเท่ากับผลรวมของโมเมนต์ของแรงย่อยของแรงลัพธ์นั้น
ตัวอย่าง จากรูป ถ้าโมเมนต์ของแรงตึงเชือกรอบจุด B มีค่า
120 นิวตัน เมตร จงหาค่าของแรงตึงเชือก
45˚ 6 m
วิธีทำ หาค่า M = T 6 cos 45˚
120 = (T)(6)(1/ )
T = 20
แรงตึงเชือก 28.8 นิวตัน
สมดุลต่อการหมุน
ถ้ามีแรงมากระทำต่อวัตถุหลายแรง ณ ที่ตำแหน่งต่างๆกันแล้ววัตถุนั้นไม่เกิดการหมุน จะได้ว่า
= 0
หรือ ตาม = ทวน
1. จุดหมุน เป็นจุดหมุนที่วัตถุจะหมุนรอบจุดนี้จริงๆ
2. จุดหหหมุนสมมติขึ้น ไม่สามารถอกได้ว่าจุดใดเป็นจุดหมุนเพราะวัตถุไม่ได้มีจุดหมุนจริง